Renovatie van bestaande gebouwen heeft altijd al onze interesse gehad. De complexiteit van architectuur tussen strakke bouwtechnische spelregels geeft een extra dimensie aan het weer bruikbaar maken van een bestaand gebouw. Eigenlijk is de renovatie en vergroting van het hoofdkantoor van Boskalis in Papendrecht eind jaren negentig ons eerste grote re-designproject.
De kennis en ervaring die we sindsdien in diverse renovatieprojecten opdeden komt ons heel goed van pas, nu het renoveren en/of transformeren van leegstaande gebouwen ineens actueel en urgent is geworden.
Re-design gaat veel verder dan een nieuw jasje om een oud gebouw heen trekken. Het draait om de wil om een bestaand gebouw opnieuw te ontdekken en te snappen, zodat je het weer in zijn kracht kunt zetten.
In 2011 werden we uitgenodigd voor de architectencompetitie voor het re-design van kantoorgebouw de Daalse Kwint in het stationsgebied van Utrecht. Eigenaar Deka Immobilien en beheerder DTZ Property Management zagen maar één oplossing om de leegloop van het gebouw te keren: aantrekkelijk maken voor nieuwe, toekomstige gebruikers door het te vernieuwen en te verduurzamen. Mede door de helder geformuleerde visie van de eigenaar zagen we veel aanknopingspunten voor het re-design. En na het winnen van de opdracht werd er ook vol doorgezet. Inmiddels is de eerste fase van de renovatie opgeleverd aan Ingenieursbureau Movares, en heeft het geheel vernieuwde gebouw een BREEAM Very Good-label verworven.
Terugkijkend is er een zestal factoren te noemen die cruciaal zijn geweest voor het welslagen van dit renovatieproject. Je zou ze de 6 voorwaarden voor succes kunnen noemen, want wij denken dat ze gelden voor alle re-designprojecten.
Alle 6 voorwaarden op een rij:
1. Visie
Succesvol re-design begint met een heldere visie, om te beginnen van de eigenaar. Om tot stellige richtlijnen voor de renovatie te komen deden Deka Immobilien en DTZ eerst een grondige marktverkenning naar de kansen en voorwaarden voor de wederverhuur van een vernieuwde Daalse Kwint. Doelgroepen werden geidentificeerd, de bouwkundige en technische staat van het gebouw in kaart gebracht, duurzaamheidsdoelstellingen geformuleerd, budgetten vastgesteld. Met Ingenieursbureau Deerns werden de klimaattechnische concepten verkend. Uiteindelijk zorgde die inkadering voor heldere doelen en haalbare plannen , omdat iedereen precies wist wat de spelregels waren.
2. Commitment
Betrokkenheid is een van de eerste vereisten. Je moet er helemaal voor willen gaan om steeds voor iedere deelvraag de beste oplossing te vinden. Re-design is geen klusje tussendoor, zoals verduurzaming geen op zichzelf staande ideologie is. Re-design heeft een praktisch doel. Het gebouw moet weer renderen. Opnieuw een leeg gebouw maken is geen optie.
3. Kennis en ervaring
Gebouwen die in aanmerking komen voor re-design dragen de kenmerken van de tijd waarin ze zijn gebouwd. Hoe transformeer je de opvattingen van toen in de opvattingen die nu gelden en in de toekomst zullen gelden? Als architect heb je de taak om allereerst het bestaande gebouw te begrijpen. Bouwtechnische kennis van zaken is essentieel. Je moet de gebouwstructuur en de bouwtechnische aspecten analyseren en doorgronden voordat je er wijzigingen in kunt aanbrengen of toevoegingen aan kunt doen. Ervaring met het verkrijgen van duurzaamheidslabels is onmisbaar. Maar ook begrip van het veranderde gebruik van gebouwen en werkvormen is essentieel.
4. Verbeeldingskracht
Als een eigenaar wil investeren in zijn gebouw, dan wil hij kunnen zien wat de nieuwe mogelijkheden van het gebouw zijn, vóórdat hij zijn investeringsbeslissing neemt. 3D-illustraties van de meest prille ontwerpideeën, ruimtelijke verbeelding van de gebruiksmogelijkheden, hebben een grote overtuigingskracht in de besluitvorming. In het geval van de Daalse Kwint bleek ruimtecreatie de bepalende factor. We hebben het gebouw vriendelijker en toegankelijker gemaakt door het spiegelglas te vervangen door transparanter glas, we hebben vides geknipt, de entrees verplaatst en vergroot, de kantoorvloeren vrij indeelbaar gemaakt en meer interactie met de pleinruimte gecreëerd. Alle ontwerpvoorstellen worden door onszelf in 3D getekend en gerenderd.
5. Duurzame techniek
Vaak is technische verbetering een belangrijke basis voor renovatie. Naast de klimaatinstallaties en de verlichtingssystemen, speelt ook de isolatiewaarde van de gebouwschil een grote rol in energiehuishouding en behaaglijkheid. Duurzaamheid is niet langer een doel op zichzelf, de technieken moeten leiden tot kostenefficiency en energiebesparing. Een duurzaamheidscertificaat voor het gebouw wordt wel steeds belangrijker om de verhuurbaarheid te vergroten. Duurzaamheid is voor een groeiend aantal bedrijven reden om wel of niet in een gebouw te willen huren. De Daalse Kwint zal het certificaat BREEAM Very Good halen. In het ontwerpteam is daar vanaf de start van het project alles op afgestemd.
6. Samenwerken
Alleen door samen te werken in multi-disciplinaire teams kom je tot de beste, integrale ontwerpvoorstellen. Om alle financiële en technische dilemma’s op te lossen is een intensieve en collegiale samenwerking nodig, waarin iedere partij de deeloplossing van zijn eigen vakgebied durft te toetsen aan de andere vakdisciplines. Dit vraagt om respect en vertrouwen van alle deelnemers in het ontwerpteam. Niemand mag zijn eigen stokpaardje berijden. Je hebt een gezamenlijke doelstelling. Om die te bereiken brengt elke betrokken partij haar expertise in en luistert naar de expertise van een ander.
bekijk de projectpagina Boskalis
bekijk de projectpagina Daalse Kwint